30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2023 - Μ. ΤΡΙΤΗ

 

Κατά την Μ. Τρίτη επιτελούμε ανάμνηση (α) της περί των δέκα παρθένων γνωστής παραβολής του Κυρίου. Η Εκκλησία μας καλεί να είμεθα έτοιμοι για να υποδεχθούμε, κρατούντες τις λαμπάδες των αρετών μας, τον ουράνιον Νυμφίο, τον Κύριον Ιησού, ο Οποίος θα έλθει αιφνίδια, είτε ειδικά κατά τη στιγμή του θανάτου μας, είτε γενικά κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Επίσης μας καλεί, (β) φέρουσα ενώπιό μας και τη παραβολή των ταλάντων, να καλλιεργήσουμε και να αυξήσουμε τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός.  

 

Ο Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός, όταν ανέβαινε στα Ιεροσόλυμα και πλησίαζε προς το εκούσιο Πάθος, έλεγε στους μαθητές Του ορισμένες παραβολές για να τους προετοιμάσει. Μερικές, μάλιστα, τις έλεγε για να καυτηριάσει και να χτυπήσει του Γραμματείς και τους Φαρισαίους.
Μια από αυτές, τη σημερινή των δέκα παρθένων, την είπε για να παρακινήσει μεν όλους προς την ελεημοσύνη, αλλά και να διδάξει όλους μας να είμαστε έτοιμοι πριν μας προλάβει το τέλος του θανάτου. Επειδή έχει πολλή δόξα η παρθενία (πραγματικά είναι μεγάλο κατόρθωμα!) και για να μη βρεθεί κάποιος που κατορθώνει αυτό το μεγάλο έργο, αλλά παραμελεί τα άλλα και ιδίως την ελεημοσύνη, προβάλλει αυτή τη παραβολή. 

Τρέχει πολύ γρήγορα η νύκτα της παρούσης ζωής, έτσι οι παρθένες όλες νύσταξαν και κοιμήθηκαν, δηλαδή πέθαναν, γιατί ο θάνατος λέγεται και ύπνος. Καθώς κοιμόντουσαν, στη μέση της νύχτας ακούσθηκε μια δυνατή φωνή που έλεγε: «Νάτος ο Νυμφίος, έρχεται! Βγείτε όλες να Τον προϋπαντήσετε!». Τότε οι φρόνιμες παρθένες που είχαν φροντίσει να έχουν άφθονο λάδι, συνάντησαν τον Νυμφίο και μπήκαν μέσα μαζί Του, όταν ανοίχθηκαν οι πύλες. Αυτές κοντά στις άλλες αρετές και μάλιστα της παρθενίας, φρόντισαν να έχουν άφθονο και το λάδι της ελεημοσύνης.
Αντίθετα οι άλλες πέντε παρθένες που δεν είχαν αρκετό λάδι, όταν ξύπνησαν ζητούσαν λίγο από τις φρόνιμες, αλλά μετά θάνατο δεν είναι εύκολο να αγοράσεις λάδι από αυτούς που το πουλούν, δηλαδή τους φτωχούς. Αυτές η παραβολή τις ονομάζει μωρές, γατί ενώ κατόρθωσαν το δυσκολότερο, την ''παρθενία'', παραμέλησαν το ευκολότερο γιατί ήταν ανελεήμονες καρδιές. 

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ’.

Ἰδοῦ ὁ Νυμφίος ἔρχεται, ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός· καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὃν εὑρήσει γρηγοροῦντα· ἀνάξιος δὲ πάλιν, ὃν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα. Βλέπε οὖν ψυχή μου, μὴ τῷ ὕπνῳ κατενεχθῇς, ἵνα μὴ τῷ θανάτῳ παραδοθῇς, καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῇς· ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα· Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεὸς ἡμῶν, διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς. 

29 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2024 - Μ. ΔΕΥΤΕΡΑ

 

Από τη σημερινή μέρα ξεκινούν τα άγια Πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Τύπος του Κυρίου μας Ιησού είναι ο πάγκαλος Ιωσήφ που σήμερα επιτελούμε (α) την ανάμνησή του.

Ήταν ο μικρότερος γιός του Πατριάρχη Ιακώβ και ο πιο αγαπητός. Όμως φθονήθηκε από τα αδέλφια του και αρχικά τον έριξαν σ' ένα βαθύ λάκκο και εξαπάτησαν το πατέρα τους χρησιμοποιώντας ένα ματωμένο ρούχο ότι δήθεν τον κατασπάραξε κάποιο θηρίο. Στη συνέχεια τον πούλησαν για τριάντα αργύρια σε εμπόρους, οι οποίοι τον ξανά πούλησαν στον αρχιμάγειρα του βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πετεφρή. Ο Ιωσήφ ήταν πανέμορφος και τον ερωτεύθηκε η γυναίκα του Πετεφρή, που θέλησε να τον παρασύρει σε ανήθικη πράξη βιαίως. Μόλις εκείνη έπιασε τον Ιωσήφ, εκείνος άφησε στα χέρια της το χιτώνα του και έφυγε. Εκείνη από το θυμό της τον συκοφάντησε στο σύζυγό της, ότι δήθεν αυτός επιτέθηκε εναντίον της με ανήθικους σκοπούς. Ο Πετεφρής την πίστεψε και φυλάκισε τον Ιωσήφ. Κάποτε όμως ο Φαραώ, ο βασιλιάς της Αιγύπτου, είδε ένα παράξενο όνειρο και ζήτησε έναν εξηγητή.

Με το φωτισμό του Θεού, μόνο ο Ιωσήφ μπόρεσε να το εξηγήσει. Ότι θα έλθουν στη χώρα του επτά χρόνια ευφορίας και επτά ακαρπίας και πείνας. Ενθουσιάσθηκε ο Φαραώ από τη σοφία του και τον έκανε γενικό άρχοντα, σαν πρωθυπουργό. Ο Ιωσήφ διαχειρίσθηκε άριστα την εξουσία και φρόντισε στα δύσκολα χρόνια της πείνας όλο το λαό. Με αφορμή η διανομή του σιταριού, φανερώθηκαν τ' αδέλφια του που τον είχαν φθονήσει. Εκείνος δεν τους κράτησε κακία, αντίθετα τα προσκάλεσε μόνιμα στην Αίγυπτο μαζί με τους γονείς.  

Αυτός λοιπόν αποτελεί προ-εικόνιση του Χριστού, διότι και Αυτός, αγαπητός γιός του Πατέρα, φθονήθηκε από τους ομοφύλους Του Ιουδαίους, πουλήθηκε από το μαθητή Του για τριάντα αργύρια και κλείσθηκε στο σκοτεινό λάκκο, τον τάφο.

Την ίδια μέρα (β) μνημονεύουμε και τη άκαρπο συκή, την οποία καταράστηκε ο Κύριος και ξεράθηκε αμέσως. Συμβολίζει τόσο τη Συναγωγή των Εβραίων, η οποία δεν είχε πνευματικούς καρπούς, όσο και κάθε άνθρωπο που στερείται πνευματικών καρπών, αρετών.
Έδειξε ο Κύριος τη δύναμή Του στο άψυχο δένδρο και ποτέ πάνω σε άνθρωπο, για να δείξει ότι δεν έχει μόνο δύναμη να ευεργετεί, αλλά και να τιμωρεί.

Η υμνογραφία αναφέρεται σήμερα στα δύο παραπάνω θέματα, αλλά και επί πλέον στο θέμα της πορείας του Κυρίου προς το Πάθος. Από το τροπάριο: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται...» οι ακολουθίες της Μ. Δευτέρας έως Τετάρτης λέγονται και «Ακολουθίες του Νυμφίου».

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ’.

Ἰδοῦ ὁ Νυμφίος ἔρχεται, ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός· καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὃν εὑρήσει γρηγοροῦντα· ἀνάξιος δὲ πάλιν, ὃν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα. Βλέπε οὖν ψυχή μου, μὴ τῷ ὕπνῳ κατενεχθῇς, ἵνα μὴ τῷ θανάτῳ παραδοθῇς, καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῇς· ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα· Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεὸς ἡμῶν, διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ι. ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ 2024

 

 ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ι. ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ 

ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ 2024

ΠΑΤΩΝΤΑΣ <ΕΔΩ>

ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ (ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ)

  Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 28 Ἀπριλίου 2024

(Τῶν Βαΐων)

(Ἰωάν. ιβ΄ 1-18) 

<< Πρὸ ἓξ ἡμερῶν τοῦ πάσχα ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς εἰς Βηθανίαν, ὅπου ἦν Λάζαρος ὁ τεθνηκώς, ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν. ἐποίησαν οὖν αὐτῷ δεῖπνον ἐκεῖ, καὶ ἡ Μάρθα διηκόνει ὁ δὲ Λάζαρος εἷς ἦν τῶν ἀνακειμένων σὺν αὐτῷ. ἡ οὖν Μαρία, λαβοῦσα λίτραν μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου, ἤλειψε τοὺς πόδας τοῦ ᾿Ιησοῦ καὶ ἐξέμαξε ταῖς θριξὶν αὐτῆς τοὺς πόδας αὐτοῦ ἡ δὲ οἰκία ἐπληρώθη ἐκ τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου. λέγει οὖν εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ᾿Ιούδας Σίμωνος ᾿Ισκαριώτης, ὁ μέλλων αὐτὸν παραδιδόναι διατί τοῦτο τὸ μύρον οὐκ ἐπράθη τριακοσίων δηναρίων καὶ ἐδόθη πτωχοῖς; εἶπε δὲ τοῦτο οὐχ ὅτι περὶ τῶν πτωχῶν ἔμελεν αὐτῷ, ἀλλ’ ὅτι κλέπτης ἦν, καὶ τὸ γλωσσόκομον εἶχε καὶ τὰ βαλλόμενα ἐβάσταζεν. εἶπεν οὖν ὁ ᾿Ιησοῦς ἄφες αὐτήν, εἰς τὴν ἡμέραν τοῦ ἐνταφιασμοῦ μου τετήρηκεν αὐτό. τοὺς πτωχοὺς γὰρ πάντοτε ἔχετε μεθ᾿ ἑαυτῶν, ἐμὲ δὲ οὐ πάντοτε ἔχετε. ῎Εγνω οὖν ὄχλος πολὺς ἐκ τῶν ᾿Ιουδαίων ὅτι ἐκεῖ ἐστι, καὶ ἦλθον οὐ διὰ τὸν ᾿Ιησοῦν μόνον, ἀλλ’ ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἴδωσιν ὃν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν. ἐβουλεύσαντο δὲ οἱ ἀρχιερεῖς ἵνα καὶ τὸν Λάζαρον ἀποκτείνωσιν, ὅτι πολλοὶ δι᾿ αὐτὸν ὑπῆγον τῶν ᾿Ιουδαίων καὶ ἐπίστευον εἰς τὸν ᾿Ιησοῦν. Τῇ ἐπαύριον ὄχλος πολὺς ὁ ἐλθὼν εἰς τὴν ἑορτήν, ἀκούσαντες ὅτι ἔρχεται ᾿Ιησοῦς εἰς ῾Ιεροσόλυμα, ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων καὶ ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὐτῷ, καὶ ἔκραζον ὡσαννά, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, βασιλεὺς τοῦ ᾿Ισραήλ. εὑρὼν δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς ὀνάριον ἐκάθισεν ἐπ᾿ αὐτό, καθώς ἐστι γεγραμμένον μὴ φοβοῦ, θύγατερ Σιών ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεται καθήμενος ἐπὶ πῶλον ὄνου. Ταῦτα δὲ οὐκ ἔγνωσαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ τὸ πρῶτον, ἀλλ᾿ ὅτε ἐδοξάσθη ὁ ᾿Ιησοῦς, τότε ἐμνήσθησαν ὅτι ταῦτα ἦν ἐπ’ αὐτῷ γεγραμμένα, καὶ ταῦτα ἐποίησαν αὐτῷ. ᾿Εμαρτύρει οὖν ὁ ὄχλος ὁ ὢν μετ᾿ αὐτοῦ ὅτε τὸν Λάζαρον ἐφώνησεν ἐκ τοῦ μνημείου καὶ ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν. διὰ τοῦτο καὶ ὑπήντησεν αὐτῷ ὁ ὄχλος, ὅτι ἤκουσαν τοῦτο αὐτὸν πεποιηκέναι τὸ σημεῖον. >>

1. Τὸ δικό μας μύρο;

Δύο ἱερὰ γεγονότα ἐκθέτει τὸ σημερινὸ Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα: τὸ δεῖπνο τῆς Βηθανίας καὶ τὴ θριαμβευτικὴ εἴσοδο τοῦ Κυρίου στὴν Ἱερουσαλήμ, ἀπὸ τὴν ὁποία ἔχει λάβει τὸ ὄνομά της ἡ σημερινὴ Κυριακὴ καὶ στὴν ὁποία εἶναι ἀφιερωμένη ἡ ὑμνολογία τῆς ἡμέρας.

Οἱ ἀδελφὲς τοῦ Λαζάρου ἔκαναν τραπέζι στὸν Κύριο· τραπέζι εὐγνωμοσύνης, διότι ἀνέστησε τὸν ἀδελφό τους – ἦταν παρὼν καὶ ἐκεῖνος. Ἡ Μάρθα διακονοῦσε, ὥστε νὰ εἶναι ὅλα φροντισμένα καὶ περιποιημένα. Ἡ Μαρία ἀντίθετα, ἔχοντας ἀγοράσει ἕνα ἀγγεῖο μὲ ἀνόθευτη νάρδο, πανάκριβο μύρο, ἄλειψε μὲ αὐτὸ τὰ ἄχραντα πόδια τοῦ Κυρίου. 

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ

 

Το Σάββατο του Λαζάρου (το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων) τα παιδιά γυρίζουν τα σπίτια και τραγουδούν τα ειδικά κάλαντα (Λαζαρικά) σε διάφορες παραλλαγές, που εξιστορούν την «εκ νεκρών έγερση» του Λαζάρου.

Διαβάστε ή ακούστε τα κάλαντα από διάφορες περιοχές της Ελλάδος.

1. Κάλαντα Λαζάρου (Ανατολικής Θράκης)
Ήρθ’ ο Λάζαρος, ήρθαν τα Bάγια
καλή μέρα σας, καλή σας μέρα.
Tώρα λάλησε πουλί κι αηδόνι
τώρα λάλησε και χελιδόνι.
ν-Εσένα πρέπ’ αφέντη μου ν-αυτά τα τρία ζευγάρια
τα ντρέχεις τα, τα σπέρνεις τα, γυρίζεις τριβολά τα.
Kαι σκάλωσεν ο κάτσινος στης νεραντζιάς τον κλώνο,
και σκάλωσεν τ’ αλέτρι μου στης νεραντζιάς τη ρίζα.
Πίσου μαύρε μ’, πίσου ξανθέ μ’, πίσου καραβουκύρη
μην πάρω τα κουδούνια σου και βάλω τα στο μαύρο μ’.
ν-Εγώ το μαύρο θέλω ντο, το μαύρο χρειάζομαί ντο
για να τον στέλνω στο γιαλό να κουβαλεί τις πέτρες.

ΓΙΑ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΠΑΤΗΣΤΕ PLAY ΣΤΟΝ PLAYER

2. Ήρθ’ ου Λάζαρους (Αιανή Κοζάνης)
Ήρθ’ ου Λάζαρους, ήρθαν τα βάγια.
– Πού ήσαν Λάζαρε, πού ήσαν κρυμμένους;
– Μες στου χάντακα, χαντακουμένους.
Δώσ’ μι, δώσ’ μι κρύου νιράκι
γιατ’ είναι του στόμα μου, πικρό φαρμάκι.
– Σήκου Λάζαρε κι μην κοιμάσι,
ήρθ’ η μάνα σου από την Πόλη,
σ’ ίφιρι χαρτί κι κουμπουλόι.
– Βάια, βάια του Βαϊού,
τρώμι ψάρια και κουλιού
και την άλλη Κυριακή,
τρώμε το παχύ τ’ αρνί.
– Η κουτίτσα σας αβγά γιννάει
κι η φουλίτσα σας δεν τα χουράει,
δώστε μας να τα χαρούμε
και του χρόνου πάλι να ρθούμε.
– Του καλαθάκι μ’ θέλ’ αβγό
κι η τζιπούλα μ’ θέλ’ κουκό[σες]1.
Λαζαρίνα, κουκουτίνα2
βάλ’ αβγό στην καλαθίνα.
Και του χρόνου

*1κουκόσες: καρύδια
*2κουκουτίνα: η μικρή Λαζαρίνα που κρατάει το καλάθι και μαζεύει τα αβγά που δίνουν οι νοικοκυρές

ΓΙΑ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΠΑΤΗΣΤΕ PLAY ΣΤΟΝ PLAYER

3. Πού ‘σαι Λάζαρε (Ακραίφνιο, Βοιωτίας)
– Πού ’σαι Λάζαρε, πού είναι η φωνή σου
που σε γύρευε η μάνα κι η αδερφή σου.
– Ήμουνα στη γη, στη γη βαθιά χωμένος
κι από τους εχθρούς, εχθρούς βαλαντωμένος.

Βάγια, βάγια των βαγιών,
τρώνε ψάρια, τον κολιόν
και την άλλη Κυριακή,
ψήνουν το παχύ αρνί.

4. Εις την πόλη Βηθανία (Τρίκερι)

 (Τραγουδάει η μικρή Μαλάμω Νιζάμε.Καταγραφή της Δόμνας Σαμίου στο Τρίκερι το 1977.)

Εις την πόλη Βηθανία κλαίει η Μάρθα κι η Μαρία
έχασε τον αδερφό της, τον καλό και καρδιακό της.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν και τον ιμερολογούσαν
την ημέρα τη τετάρτη κίνησ’ ο Χριστός για να ’ρθει
και ευρήκε τη Μαρία έξω από τη Βηθανία.
Πες μας Λάζαρε τι είδες εις τον Άδη που επήγες.
Είδα πόνους, είδα θρήνους, είδα βάσανα και τρόμους
δώστε μου λίγο νεράκι να ξεπλύνω το φαρμάκι
το φαρμάκι των Εβραίων και μη με ρωτάτε πλέον.
Και του χρόνου.

ΓΙΑ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΠΑΤΗΣΤΕ PLAY ΣΤΟΝ PLAYER

5. Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια (Τρίκερι)
Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια
ήρθε η Κυριακή που τρων τα ψάρια.
Ξύπνα Λάζαρε και μη κοιμάσαι
τώρα μέρα μας, τώρα χρονιά μας,
τα κουτάκια μας αυγά γεννούνε
δώστε μας και μας να τα χαρούμε.
Και του χρόνου.

ΓΙΑ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΠΑΤΗΣΤΕ PLAY ΣΤΟΝ PLAYER

6. Ήρθεν ο Λάζαρης (Ήπειρος)
Ήρθεν ο Λάζαρης, ήρθαν τα Βάγια
ήρθε κι η γιορτή που τρώμε ψάρια
οι κοτούλες μας αυγά γεννούνε
κι οι φωλίτσες σας δεν τα χωρούνε
δώστε μας και μας για να χαρούμε
και το Λάζαρο για να σας πούμε.
Κουφολάζαρε, κουφοπερδίκι
δος μου έν’ αυγό να πάω σ’ άλλο σπίτι.
Και του χρόν’.

ΓΙΑ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΠΑΤΗΣΤΕ PLAY ΣΤΟΝ PLAYER